İstanbul Arkeoloji Müzesinde Neler Oluyor?
1881 yılında Osman Hamdi Bey’in müze müdürlüğüne atanması ile birlikte; 19. yüzyıl sonlarında dönemin ünlü mimarı Alexandre VALLAURY’e yaptırılan,13 Haziran 1891’de ziyaretçilere açılan ve dünyada müze olarak inşa edilen ender yapılardan biri olan İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde yapılmakta olan güçlendirme ve eserlerin sergilenmesine ait restorasyon çalışmaları durdu. Tam yedi aydır çivi çakılmıyor.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yaptığı protokol ile Türkiye’de müzecilikte ilk özerk işletmeye geçilmişti. Bu anlaşma ile 10 yıllık işletme, bakım ve onarım hakkını alan TÜRSAB’ın 2016 Aralık ayı sonunda protokol süresi doldu. Bakanlık yeni dönemde bu süreyi uzatmadı ve protokolü de yenilemedi. Ancak TÜRSAB döneminde başlanan, Gür ve Seçkin Yapı tarafından yapılan güçlendirme ve restorasyonuna ait çalışmalar bu protokolün sona ermesi ile durdu. Yedi aydır dünyanın en değerli eserlerini barındıran İstanbul Arkeoloji kaderine terk edilmiş durumda.
Konu ile ilgili görüşünü almak istediğimiz TÜRSAB Başkanı Başaran ULUSOY konu hakkında bilgi edinmemiz için İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü’nü gösterdi. Müze müdürlüğü yetkilileri Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan görüş almamızı istedi. Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri de Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne topu attı. Konu hakkında kime ne sorarsak soralım, ilk ifadeleri izin almadan konuşmamız mümkün değil oldu. Dolayısı ile bu kurum da bilgi almamız için bizi Müze Uygulamaları Daire Başkanlığı’na yöneltti. Bu Kurumdan İstanbul Röleve ve Anıtlar Müdürlüğü’ne yönlendirildim. Burada teknik uygulamalar ile ilgili bilgiler aldığım memurlar da isimlerinin yayınlanamaması ricası ile İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin restorasyonunun devamına ait çalışmaların yapıldığı, maliyetler ile ilgili değerlendirme raporlarının da Ankara’ya gönderildiği, Bakanlığın incelemesinden sonra da yeniden ihale edileceği bilgisini verdi. Bu projede İtalyan ve Türk firmalarının ortaklaşa 2008’den 2011’e kadar çalışmalar yaptığı; hem güçlendirme, hem de eserlerin sergilenmesine ait bir restorasyon çalışması ile 2011’de işe başlandığı ve 2016’da durduğu belirtildi. 3 etapta yapılacak olan bu projenin ilk etabı sağ bölüm, 2. etabı orta bölüm ve 3. etabı da sol bölüm olarak planlandı. Ancak 7 aydır hiçbir çalışma yapılamayan tarihi yapı ve içinde çok değerli eserlerin olduğu inşaat alanında zaman içinde telafisi mümkün olmayan kayıplar da oluşmakta.
İstanbul’da ki deprem riskini de göz önüne alarak yapılan değerlendirmelerde, yapının deprem riski taşıdığı raporlarla saptanmış. 1950’li yıllarda ahşap olan çatısının da o dönem betonarmeye çevrildiği, taşıyıcı sistemlerin yığma taş duvar olduğu ve döşemelerinin de ‘Volta Döşeme Sistemi’ ile yapıldığı, döneminin bu görkemli yapısı şimdilerde doğal koşulların her türlü riski altında çürümeye terk edilmiş durumda. Bina içinde ziyaretçilere açık alanlarda da bazı duvarlarda çatlaklar bulunmakta, bazı bölümlerde zemin döşeme mermerlerinin de oynadığı görülüyor. Tüm bu riskler yetmiyormuşçasına ön ve arka cephe doğramalarının takılmayan camlarından gelen yağmur suları, yapı cephesinde yer alan iskele ve ona bağlı elemanların hâlâ boşlukta duruyor olması, bazı pano korkuluklar ile kısmen de alınan tedbirlere rağmen ziyaretçiler ve yapı açısından risk taşıyan bu durum ne yazık ki yetkililer tarafından görülmüyor.
1993 yılında Avrupa’da yılın müzesi seçilerek Avrupa Konseyi Müze Ödülünü alan, 2013 yılında 460 bin ziyaretçiye kapılarını açan İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bu eski günlerden bir eser yok şimdi.
Müze bünyesinde bulunan dünyaca ünlü eserlerin çoğunluğu (Büyük İskender Lahdi, Ağlayan Kadınlar Lahdi, vs.) restorasyon nedeni ile ziyaretçilere kapalı alanda. Müze sergi girişinin sunta levhalar arasından dar bir koridor ile sağlanması, aylardır inşaat hali ve yapı estetiğine hiç uyum sağlamayan bilet satış bölümü ile giriş bölümünde ve iç avluda yapılmış olan çelik konstrüksiyon yapıları ile her geçen gün ziyaretçi sayısının olağanüstü düşmesi, depolarında bulunan onlarca yıldır tasnif edilmeyi bekleyen on binlerce eser içindeki dünyaca ünlü eserler için gelenlerin hayal kırıklığı yaşadığı, dünyanın en önemli 3. büyük müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde neler oluyor?
