Giydirme Cepheler ve Cam
Cam
Doğal ışığın yapı içine geçişini sağlarken, güneş kontrolü, ısı yalıtımı, güvenlik kontrolü, gürültü kontrolü ve enerji tasarrufu sağlayan yapı elemanıdır. Türkiye’de enerjinin % 33’ü yapılarda tüketilmektedir. Isı kaybının % 30’u pencerelerden gerçekleşir. Pencerelerin de % 70-80’i camdır.
Bu sebeple cam, enerji kaybının azaltılması açısından hayati önem kazanmaktadır.
Enerji tasarrufunda;
Isı yalıtımı
Güneş kontrolü önemlidir.
Isı Yalıtımı
Isı yalıtımlı cam ünitesini etkileyen 3 faktör vardır;
1) Ara boşluk genişliği
2) Ara boşluk dolgusu (Kuru Hava, Argon, Kripton, Xenon vs…)
3) Cam üzerine uygulanan Low-E kaplamalar
Camın yayınım değeri düştükçe ısı yalıtım özelliği artar. (Yayınım (emmissivity) değerleri Düz cam: 0,89
Low-E kaplamalı cam: 0,02-0,35)
Tek camın ısı geçirgenlik katsayısı ortalama 5,80 W/M2K’dir. Cam’ın gölgeleme katsayısı = Camın Güneş Enerjisi toplam geçirgenlik değeri / 3 mm kalınlıktaki düz cam Güneş Enerjisi toplam geçirgenlik değeri (0,87)
Cam Performansını Belirleyen Parametreler
Gün Işığı Geçirgenliği (Visible Transmittance) VT or Tvis
Cama dik açıyla gelen ışığın diğer tarafa geçirilme oranıdır. %
0-100 ya da 0-1.0 aralığında ifade edilmektedir. % 25-35 değerlerinin altı karanlık olarak nitelendirilir.
Standart Low-E ısıcam yaklaşık % 75 civarında ışık geçirgenliğine sahiptir.
Güneş Isı Kazanç Faktörü (Solar Heat Gain Coefficient) SHGC
Cama gelen güneş ışınımının içeriye geçirilen miktarını ifade eden bir orandır. 0-1.0 aralığında bir değerdir. Cama gelerek camdan doğrudan geçen, yutularak tekrar ışıma, iletim ve taşınım ile geçen güneş ışınım miktarıdır. UV, görünür ve İnfrared ışınlarını kapsamaktadır. Soğuk bölgelerde yüksek SHGC değerli cam tercih edilir. Dış ortamda güneş ışınının görünür bölümü % 46 oranındadır (Watt). Ultraviyole % 7, infrared % 47 oranındadır.
Isı Geçirgenlik Değeri (U)
Isı iletimini ifade eder. Isı direncinin (R) tersidir.
Işık Solar Kazanç Oranı (LSG)
LSG = VT / SHGC soğuk bölgeler için küçük LSG değerleri tercih edilmelidir.
Cam Levhalar/Bileşenler (TS 3539-1 EN 1279-1)
Cam levha/levhalar ve bileşen/bileşenler, aşağıda verilenlerden biri olmalıdır:
a) Temel Cam Mamuller:
Float cam (EN 572-2)
Parlatılmış telli cam (EN 572-3)
Çekme düz cam (EN 572-4)
Desenli cam (EN 572-5)
Telli desenli cam (EN 572-6)
b) Özel Temel Cam Mamuller:
Borosilikat cam (EN 1748-1-1)
Cam seramikler (EN 1748-2-1)
Toprak alkali silika cam (EN 14178-1)
c) İşlem Görmüş Camlar:
Isıyla mukavemeti artırılmış (kısmî temperlenmiş) soda kireç silikat cam (EN 1863-1)
Termal olarak temperlenmiş soda kireç silikat emniyet camı (EN 12150-1)
Sıvı içerisinde termal olarak temperlenmiş soda kireç silikat emniyet camı (EN 14179-1)
Kimyasal olarak mukavemeti artırılmış soda kireç silikat cam (EN 12337-1)
Termal olarak temperlenmiş borosilikat emniyet camı (EN 13024-1)
Termal olarak temperlenmiş toprak alkali silikat emniyet camı (prEN 14321-1)
Lâmine cam ve lâmine emniyet camı (EN ISO 12543, Bölüm 1, Bölüm 2 ve Bölüm 3)
Kaplamalı cam (EN 1096-1)
Yüzeyi işlenmiş cam (örneğin, kumla veya asitle aşındırılmış) veya
d) Diğer işlenmiş camlar, örneğin, yukarıda verilen temel veya işlenmiş camlardan biri veya daha fazlasını ve plâstik sızdırmaz malzeme tabakalarından bir veya daha fazlasını içeren cam/ plâstik kompozitler.
Veya;
e) İlgili Standartların Kapsamında Yer Alan Veya Almayan
Diğer Camlar:
İşlem görmüş veya görmemiş cam levhalar:
Saydam, yarı saydam ve ya opak,
Renksiz veya renkli
Cam esaslı yalıtım birimlerinin dayanıklılığı aşağıdaki hususlar yardımıyla sürdürülür:
Nem geçirgenlik katsayısı, I değeri (EN 1279-2)
Kenar sızdırmazlık dayanımı (EN 1279-4)
İmalât yöntemi (EN 1279-6)
EN 1279-5’deki Madde 4.4 ve Ek B’deki tavsiyelere uyulması
Gaz dolgulu cam esaslı yalıtım birimleri durumunda ise gaz sızdırma hızı şartlarına uyma (EN 1279-3)
Cam’da Akustik Yalıtım
Cam Kalınlığı
Camın Elastikliği
Yalıtım Camının Kompozisyonu
Gaz Boşluğunun Genişliği
Kullanılan Gaz Türü
Yangına Dayanıklı Cam
Yangına tepki verme açısından cam A1 sınıfı bir malzemedir. A1 sınıfı malzemeler tutuşmayan, kömürleşmeyen, yanmayan ve yangına katkıda bulunmayan malzemelerdir. Yangın dayanımı söz konusu olduğunda yapılarda standart olarak kullanılan camlar yangın karşısında bütünlüklerini koruyamadıkları için özel olarak tasarımlanmış, dayanım ve performans süreleri ilgili standartlarda tanımlanan testlerle belirlenmiş yangın camları kullanılmaktadır.
Yangın camları bina içinde ve dışında kapılar, pencereler, koridorlar ve çeşitli bölmelerin camlamalarında kullanıldığında, yangının alevi, dumanı ile alevin ısısını engelleyerek güvenli kaçış yolları oluşturmaktadır.
TS EN 357 “Cam – yapılarda kullanılan-saydam veya yarı saydam camlardan meydana gelen yangına dayanıklı birimler-yangına dayanıklılık sınıflandırması standardında yangına dayanıklı camlı birim: Yangına dayanıklılığı deneyle ispatlanmış ve sınıflandırılmış bütün kısmi yapı bileşenleri sabitleme malzemesine, contaya ve montaj desteklerine sahip bir veya daha fazla saydam veya yarı saydam cam urun ihtiva eden bir yapı birimi” olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir deyişle yangın camının performansı doğrama ve diğer montaj elemanlarının performansı ile birlikte geçerli olmaktadır. Sınıflandırma EN 357’de yangına dayanıklı, camlı birimlerin sınıflandırılması aşağıdaki gibi yapılmıştır;
Yük Taşıma Kapasitesi: Yapısal kararlılığında herhangi bir kayıp olmaksızın bir zaman periyodu boyunca bir veya daha fazla yüzü yangına maruz kaldığında yapı biriminin yangına dayanma gücü.
Bütünlük: Ayırma görevi olan bir cam yapı birimi sadece bir taraftan yangına maruz bırakıldığında, yangına maruz kalmamış yüze 57 ye veya varsa söz konusu yüzeye bitişik malzemeler kızıllaşacak ve yangına maruz bırakılan taraftan yangına maruz bırakılmayan tarafa önemli miktarda sıcak gaz veya alev geçişi olmayacak şekilde cam yapı biriminin yangına dayanma gücü.
Radyasyonu Azaltma: Camın on tarafında ölçülen radyasyon ısısı belirtilen bir seviyenin altında olan ve ayırma görevine sahip bir yapı elemanı, bir zaman periyodu boyunca sadece bir taraftan yangına maruz bırakıldığında bu cam yapı biriminin yangına dayanma gücü.
Yalıtım: Sadece bir taraftan yangına maruz bırakılan cam yapı biriminin:
• Diğer tarafa önemli miktarda bir ısı iletimi olmaksızın yangına dayanma gücü,
• Arkasında bulunan insanları yangın sebebiyle oluşan ısıdan yeterince koruyabilme gücü.
Duman Kontrolü: Yapı biriminin sıcak, soğuk gazların veya dumanın bir taraftan diğerine geçişini azaltma özelliği.
Kendiliğinden Kapanma: Yangın kapısı veya kepenginin her açılışında ortamda duman bulunması halinde, kapı veya kepengin kapatma mekanizması yardımıyla bir açıklığı kapatabilme gücü.
S ve C genellikle yangın kapı ve kepenklerini niteleyen kavramlardır.
Yangına dayanım sınıfları yangın deneyleri sırasında işlevsel olarak yukarıdaki kavramlardan hangilerinin dikkate alındığını gösteren R, E, W, I gibi harfler ve bunları izleyen dakika (30,
60, 90, 120) cinsinden dayanım süreleri ile ifade edilmektedir. Yangın camlarının, performans ve dayanım sureleri uygun doğrama ve montaj malzemeleri ile beraber bağımsız ve akredite laboratuarların test raporlarıyla belgelenmiş olmalıdır. Yangın camları EN 1363-1 ve 1364-1 standartlarına göre test edilmekte ve EN 13501-2 standardına göre;
E; EW ve
EI olarak sınıflandırılmaktadır.
Camda Isıl Kırılma Riski
Cam, Güneş radyasyon ısısının;
Bir bölümünü İçeri alır,
Belirli oranda yansıtır,
Kalan bölümünü soğurur (soğurulduktan sonra ısıyı içe veya dışa aktarır)
Isınan camın güneş alan ve gölgede kalan bölümleri arasındaki genleşme farklılıkları ‘’Isıl kırılma riski ‘’ doğurur. Bu ısıl gerilim yüklerini karşılayabilmek için temperleme işlemi ile yüksek yüzey gerilimi kazandırılmalıdır.
Heat Soak Testi
Temperli camların montajdan sonraki kullanım aşamasında kendiliğinden patlamaları riskine karşı yapılan bir testtir.
Her camda biraz bulunan ve üretim aşamasında elimine edilmeleri mümkün olmayan NiS zerrecikleri nedeniyle temperli camlar kendiliğinden patlayabilirler.
Bu patlamanın sebebi NiS zerreciklerinin camın ısıl genleşmesinden daha fazla genleşmeye sahip olmalarıdır.
Heat Soak testi ile cam levhalar NiS tanelerinin genleşmesine izin verecek sıcaklık olan 280 oC ±10 oC’ ye ısıtılır. Isıtma
+2 oC/dk hızla yapılır ve 280-300 oC’de 4 saat bekletildikten sonra soğumaya bırakılır.Bu işlem 10-12 saat sürer.
Bu işlem sonucunda NiS içeren camlar genleşme farklılığından dolayı patlar.
Dünya’nın En Büyük Camı
Cam ebatları 18 mt x 3,3 mt
Cam ağırlığı: 4.500 kg
Cam kalınlığı: 30 mm
